Kocień Wielki - drewniany kościół pw. św. Anny

województwo wielkopolskie;

powiat czarnkowsko-trzcianecki;

Gmina miejsko-wiejska Wieleń.

Adres: brak danych.

GPS: 52°57′46,44″N 16°14′49,20″E.

 

Subiektywnie: W tej części Wielkopolski wioski ukryte są najczęściej wśród lasów a rozrzucona to tu to tam zabudowa nie ułatwia odnalezienia tzw. centrum gdzie można się spodziewać kościoła. Tutejszy kościół stoi sobie skromnie przy bocznej drodze a zaraz za płotem rozpościerają się pola uprawne.

Typ obiektu: Pierwotnie zbór obrządku ewangelickiego. Obecnie kościół obrządku rzymskokatolickiego pw. św. Anny.

Status: kościół filialny.

Data budowy: 1843²⁾ r. lub 1944 r.

Data przebudowy / rozbudowy: 1904-14 r.

Data renowacji / restauracji / remontu: brak danych.

Data konsekracji: brak danych.

Fundator: brak danych.

Architekt: brak danych.

Budowniczy / cieśla: brak danych.

Historia: Zbudowany dzięki staraniom pastora Edwarda Schmidta. Przebudowa wieży w latach 1904-14 r. Przejęty przez kościół katolicki w 1945 r.

Konstrukcja: słupowo-ramowa.

Opis: Kościół szachulcowy o konstrukcji słupowo-ramowej wypełnionej cegłą. Nieorientowany. Salowy, na planie prostokąta, bez wyodrębnionego prezbiterium z nawy, prostokątnie zamknięty z dwoma przybudówkami – po obu stronach ołtarza głównego dwa pomieszczenia zakrystii. W elewacji wschodniej, północnej i południowej drewniane elementy konstrukcyjne wtórnie pokryte deskami. Dach jednokalenicowy, kryty blachą. Wieża od frontu (od strony południowej), częściowo osadzona na nawie, murowana u dołu i słupowo-ramowa w drugiej kondygnacji. Zwieńczona hełmem iglicowym (stożkowym) krytym blachą zwieńczony kulą i krzyżem. Dzwon z 1873 r.

Wnętrze i wyposażenie: Wewnątrz otynkowany. Zachowana empora po bokach nawy i od strony wieży z chórem wsparte na słupach. Prospekt organowy z pol. XIX w. Stropy obite płytą wiórową. Neorenesansowa nastawa ołtarza głównego z poł. XIX w.

Otoczenie: Niewielki teren kościelny jest ogrodzony niskim płotem z siatki stalowej. Po wschodniej stronie zlokalizowana figura Matki Boskiej, w południowo-zachodnim narożniku krzyż drewniany.

Obiekt zabytkowy: Decyzja nr A-786 z dnia 01.12.1969 r.

Mapy: Atlas Copernicus 1:200.000 – 90.A2; Atlas Kompas 1:200.000 – 48.C5; Atlas Cartomedia 1:75.000 – 20.Ka/La18.

Mapy archiwalne:

3063 (alt. 1569) Groß Drensen (1:25 000 Topographische Karte (Messtischblatt))

P37 S22 (alt. A37 B22) Wieleń (1:100 000 WIG - Mapa Taktyczna Polski)

A37 B22 (alt. 249) Wieleń (1:100 000 WIG - Mapa Taktyczna Polski -przedruki map zaborczych w cięciu niemieckim i austriackim)

249 Filehne (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - arkusze pojedyncze)

054 Arnswalde – Schloppe – Friedeberg(mn.) (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - Grossblatt/Einheitsblatt)

M10 Woldenberg (1:100 000 GSGS 4416 / AMS M641, 651, 671 Germany, Poland, Middle Danube)

Dawne oraz obcojęzyczne nazwy miejscowości na archiwalnych mapach: Gross Kotten.

Źródła:

1) Wielkopolskie Kościoły Drewniane; Ryszard Brykowski; Księgarnia Św. Wojciecha; Poznań 2001; str. 151.

2) Drewniane Kościoły w Wielkopolsce; Piotr Maluśkiewicz; Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury; Poznań 2004; str. 118.

3) http://www.kosciolydrewniane.pl/

4) http://pl.wikipedia.org/

5) http://www.westernpomerania.com.pl

6) Słownik Krajoznawczy Wielkopolski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Poznań 1992, Komitet redakcyjny: Paweł Anders, Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz. Rozszerzone wydanie: Wielkopolska – Słownik Krajoznawczy, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2002.

Zdjęcia wykonano 3 maja 2008 r.

Błażejewo - drewniany kościół pw. św. Jakuba Starszego Apostoła i dzwonnica drewniana

województwo wielkopolskie;

powiat śremski;

Gmina miejsko-wiejska Dolsk.

Adres: brak danych.

GPS: 52º 00' 04"N 17º 09' 31"E.

Subiektywnie: Świątynia powstała poza wsią, w miejscu, gdzie wg tradycji widywano dziwne światła. Do dnia dzisiejszego śmiało można mówić, że nadal poza wsią się znajduje. Zlokalizowana wśród pól i piaszczystych wiejskich dróżek, otoczona modrzewiami i świerkami, prezentuje się bardzo malowniczo.

Typ obiektu: Pierwotnie kościół obrządku rzymskokatolickiego pw. św. Józefa. Obecnie kościół obrządku rzymskokatolickiego pw. św. Jakuba Starszego Apostoła.

Status: kościół filialny, wg innych źródeł kościół parafialny^1),6).

Data budowy: 1675-76 r., lub 1675⁴⁾ r.

Data przebudowy / rozbudowy: 1778 r.; lata 70 XX w.; 1980 r.

Data renowacji / restauracji / remontu: 1872 r.; ok. 1950 r.

Data konsekracji: brak danych.

Fundator: ksiądz Stanisław Grudowicz.

Architekt: Franciszek Morawski (przebudowa z 1950 r.).

Budowniczy / cieśla: brak danych.

Historia: Zbudowany z fundacji księdza Stanisława Grudowicza, profesora Akademii Lubrańskiego w Poznaniu, pierwszego filipina w Polsce (założyciela pierwszej w Polsce Kongregacji Oratorium św. Filipa Neri w Gostyniu), dla okolicznej ludności, podczas wyrębu drzewa dla budowanej bazyliki na Świętej Górze w Gostyniu. Rozbudowany (przedłużenie świątyni) w 1778 r. Restaurowany wewnątrz w 1872 r. Kościół zdewastowano w 1876 r. podczas kasaty klasztoru. Remontowany ok. 1950 r. pod kierunkiem architekta Franciszka Morawskiego. Rozbudowany w latach 70 XX w. o zakrystię, 1972 r. przy prezbiterium dobudowano murowane pomieszczenia na salkę katechetyczną i biuro oraz w 1980 r. rozbudowa o kruchtę.

Konstrukcja: zrębowa.

Opis: Kościół drewniany, jednonawowy konstrukcji zrębowej, oszalowany. Orientowany, zbudowany z drewna sosnowego na planie krzyża łacińskiego w stylu barokowym. Dwie kaplice boczne tworzące pozorny transept, zamknięte prostokątnie o kalenicach równych nawie głównej. Prezbiterium nie wyodrębnione z nawy, zamknięte prostokątnie z przylegającą obszerną zakrystią (od północnej, wschodniej i południowej strony prezbiterium). Kruchta od frontu nawy. Kaplice i prezbiterium zwężające się zamknięte prosto. Ozdobne barokowe szczyty o falistych spływach (wykrojach) wieńczą wszystkie ramiona kościoła. Nawa, prezbiterium i kaplice nakryte jednakowej wysokości dachami krytymi dachówkami. Na przecięciu osi nawy i kaplic, duża czworoboczna wieżyczka na sygnaturkę o wysokości ok. 18m. Długość kościoła wynosi 15m, szerokość nawy wynosi 4,5m, szerokość z kaplicami bocznymi wynosi 9m⁴⁾. Wieżyczka zwieńczona blaszanym (miedzianym³⁾) hełmem barokowym z latarnią i krzyżem.

Wnętrze i wyposażenie: Wewnątrz chór muzyczny. Strop płaski w nawie. Polichromia na stropie wykonana po 2 wojnie światowej, autorstwa Anny i Zofii Pawłowskich. Wizerunki z życia Chrystusa. Wyposażenie wnętrza o cechach ludowych. Cenny ołtarz główny, późnorenesansowy z 1 poł. XVII w.³⁾ lub z przełomu XVI i XVII w.²⁾, pochodzący z kościoła na Świętej Górze z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem Świętogórska Róża Duchowna, który jest kopią obrazu z sanktuarium. Nad nim widnieje obraz przedstawiający stygmatyzację św. Franciszka. Po bokach figury św. Stanisława i św. Wojciecha z II połowy XV wieku. W predelli na wysokości tabernakulum są dwa obrazy św. Piotra i Pawła z 1600 roku. Ołtarze w kaplicach z końca (4 ćwierci) XVII w. Po lewej stronie z obrazem św. Jakuba Starszego Apostoła⁴⁾ wg innych źródeł z nową kopią obrazu Matki Boskiej Gostyńskiej w renesansowej ramie²⁾. Po prawej stronie z obrazem św. Józefa z XVII w. W tylnej części chór, gdzie były umieszczone małe organy, które uległy zniszczeniu w czasie kasaty oratorian ze Świętej Góry w Gostyniu w latach 1876-1918⁴⁾. Kropielnica wydrążona w kamieniu. Współczesne stacje Drogi Krzyżowej malowane na szkle.

Otoczenie: Wokół kościoła kapliczki z drewna lipowego wykonane przez Czesława Ptaka i Benona Włodarczaka, oraz wierzba japońska pochodząca z Hiroszimy i meteoryt a także głazy narzutowe. Na jednym z nich tablica z 1989 upamiętniająca poległych żołnierzy i harcerzy podczas II wojny światowej. Dzwonnica drewniana, otwarta złożona z czterech słupów, kryta daszkiem dwuspadowym. Teren ogrodzony drewnianym płotem ze sztachetami.

Obiekt zabytkowy: Decyzja nr 155/A z dnia 16.07.1968 r.

Mapy: Atlas Copernicus 1:200.000 – 136.A1; Atlas Kompas 1:200.000 – 83.H2/84.A2; Atlas Cartomedia 1:75.000 – 103.Va36.

Mapy archiwalne:

P40 S24 H (alt. 4024 H) WIESZCZYCZYN (1:25 000 WIG - Mapa Szczegółowa Polski).

3968 (alt. 2200) Schrimm (1:25 000 Topographische Karte (Messtischblatt)).

3968 Schrimm (1:25 000 Niemieckie fotomapy 1939-45 - w cięciu TK25).

P40 S24 (alt. A40 B24) Środa (1:100 000 WIG - Mapa Taktyczna Polski).

325 Schrimm (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - arkusze pojedyncze).

080 Kosten – Schrimm – Lissa – Gostingen (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - Grossblatt/Einheitsblatt).

P11 Leszno (1:100 000 GSGS 4416 / AMS M641, 651, 671 Germany, Poland, Middle Danube).

080 Kosten – Schrimm – Lissa – Gostingen (1:100 000 GSGS 4081 Germany (Grossblatt)).

Dawne oraz obcojęzyczne nazwy miejscowości na archiwalnych mapach: Phillipsdorf.

Źródła:

1) Wielkopolskie Kościoły Drewniane; Ryszard Brykowski; Księgarnia Św. Wojciecha; Poznań 2001; str. 132.

2) Drewniane Kościoły w Wielkopolsce; Piotr Maluśkiewicz; Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury; Poznań 2004; str. 19.

3) http://www.kosciolydrewniane.pl/

4) http://pl.wikipedia.org/

5) Słownik Krajoznawczy Wielkopolski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Poznań 1992, Komitet redakcyjny: Paweł Anders, Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz. Rozszerzone wydanie: Wielkopolska – Słownik Krajoznawczy, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2002.

6) Architektura Drewniana w Polsce; Grażyna Ruszczyk; Sport i Turystyka - Muza SA; Warszawa 2009; str. 502.

7) Kościoły drewniane województwa poznańskiego; Ewa Stańska i Paweł Domachowski; BORT PTTK; Poznań 1989.

Zdjęcia wykonano 9 listopada 2008 r.

Leszno-Zaborowo - drewniany kościół pw. NMP Wniebowziętej

województwo wielkopolskie;

Leszno – miasto na prawach powiatu;

Zaborowo – dzielnica (jednostka pomocnicza gminy), dawne miasto włączone w granice Leszna w 1977 r.

Adres: ul. Czarnoleska 1

GPS: 51º 49' 14,16"N 16º 35' 01"E

Subiektywnie: Minęło już kilka lat od mojej tam wizyty a ponieważ czas nie stoi w miejscu w sieci można znaleźć zdjęcia dokumentujące remont a właściwie rekonstrukcję wieży. Na moich zdjęciach wieże jeszcze się beztrosko przechyla w lewo.
Typ obiektu: Pierwotnie zbór ewangelicki obrządku luterańskiego. Obecnie kościół obrządku rzymskokatolickiego pw. Najświętszej Marii Panny Wniebowziętej lub Matki Boskiej Częstochowskiej¹⁾.

 

 

Status: kościół filialny.

Data budowy: 1795-96 r. Inne źródła podają jako datę budowy poł. XVII w. a rok 1795 jako datę gruntownego remontu lub datę ponownej budowy od podstaw¹⁾.

Data przebudowy / rozbudowy: 2008-12 (dobudowa bocznej kruchty).

Data renowacji / restauracji / remontu: 1868 r. (wypełnienia gliną zastąpiono cegłą); lata 1950-65; lata 2003-05 (remont chóru muzycznego i prospektu organowego); 2008-12 (rekonstrukcja wieży).

Data konsekracji: brak danych.

Fundator: książę Antoni Sułkowski.

Architekt: brak danych.

Budowniczy / cieśla: brak danych.

Historia: W 1946 r. przejęty przez kościół katolicki.

Konstrukcja: słupowo-ramowa.

Opis: Kościół szachulcowy, konstrukcji słupowo-ramowej, wypełnionej cegłą. Orientowany. Salowy, prezbiterium nie wydzielone z nawy, zamknięty trójbocznie. Zakrystia w trójbocznym zamknięciu. Wieża, nieznacznie wyższa od korpusu kościoła, częściowo wtopiona w bryłę, kwadratowa, zlokalizowana od frontu (od strony zachodniej) z kruchtą w przyziemiu, z zegarem pod okapem dachu. Zwieńczona blaszanym dachem namiotowym (stożkowym) z krzyżem i chorągiewką z datą „1795”. Dach nawy jednokalenicowy, kryty dachówką z naczółkiem od frontu i małą lukarną od strony wschodniej.

Wnętrze i wyposażenie: Wnętrze oszalowane. Wewnątrz, wzdłuż ścian bocznych, piętrowe empory i chór muzyczny łączący je od strony zachodniej, wsparte na profilowanych słupach. Prospekt organowy, 72 głosowy z 1798 r. Strop w części środkowej jako pozorne sklepienie kolebkowe o łuku zaostrzonym. Pod i nad emporami stropy belkowe. Z pierwotnego wyposażenia zachowane ławki barokowe (kilkanaście sztuk).

Otoczenie: Niska dzwonnica drewniana w rzucie zbliżonym do kwadratu, oszalowana, z dachem dwuspadowym krytym papą i z dzwonami z 1865 i 1904 r. Ogrodzenie terenu kościelnego: od frontu płot drewniany między murowanymi z cegły słupkami na podmurówce; od pozostałych stron siatka na słupkach stalowych. Wejście i wjazd na teren od frontu, furtka od zaplecza. Na terenie wysokie drzewa. Południową część terenu kościelnego zajmuje użytkowany cmentarz.

Obiekt zabytkowy: Decyzja nr 1485/A z dnia 21.01.1994 r.

Mapy: Atlas Copernicus 1:200.000 – 135.B1; Atlas Kompas 1:200.000 – 83.E4/5; Atlas Cartomedia 1:75.000 – 113.Pa39.

Mapy archiwalne:

4165 (alt. 2340) Lissa (Warthel.) (1:25 000 Topographische Karte (Messtischblatt))

4165 Lissa (Warthel.) (1:25 000 Niemieckie fotomapy 1939-45 - w cięciu TK25)

2521 I Leszno (1:50 000 AMS M753 Poland, M752 East Prussia)

P41 S23 (alt. A41 B23) Leszno (1:100 000 WIG - Mapa Taktyczna Polski)

348 Lissa (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - arkusze pojedyncze)

080 Kosten – Schrimm – Lissa – Gostingen (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - Grossblatt/Einheitsblatt)

P11 Leszno (1:100 000 GSGS 4416 / AMS M641, 651, 671 Germany, Poland, Middle Danube)

080 Kosten – Schrimm – Lissa – Gostingen (1:100 000 GSGS 4081 Germany (Groccblatt))

Dawne oraz obcojęzyczne nazwy miejscowości na archiwalnych mapach: Dornfeld.

Źródła:

1) Wielkopolskie Kościoły Drewniane; Ryszard Brykowski; Księgarnia Św. Wojciecha; Poznań 2001; str. 155.

2) Drewniane Kościoły w Wielkopolsce; Piotr Maluśkiewicz; Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury; Poznań 2004; str. 135.

3) http://www.kosciolydrewniane.pl/

4) http://pl.wikipedia.org/

5) Słownik Krajoznawczy Wielkopolski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Poznań 1992, Komitet redakcyjny: Paweł Anders, Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz. Rozszerzone wydanie: Wielkopolska – Słownik Krajoznawczy, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2002.

Zdjęcia wykonano 25 marca 2007 r.