Jelonek (Złotniki) - drewniany kościół pw. św. Joanny Beretty-Molla

Tym razem trochę nietypowo.

Po pierwsze, zaprezentowany poniżej obiekt posiada co prawda drewnianą konstrukcję ale nie jest ona specjalnie widoczna, z pewnej odległości nic jej nie zdradza.

Po drugie jest tymczasowy, a więc zapewne zniknie jak tylko ukończona zostanie budowa murowanej świątyni. No chyba, że zyska drugie życie jako np. salka katechetyczna czy coś podobnego. To się okaże.

Po trzecie w końcu nic konkretnego o tym obiekcie nie udało się ustalić. Więc wszystko co poniżej oparłem na osobistych oględzinach.

województwo wielkopolskie

powiat poznański

gmina Suchy Las

Adres: ul. Złotnicka, 62-002 Jelonek

archidiecezja poznańska

dekanat Poznań-Piątkowo

parafia pw. św. Joanny Beretty-Molla.

GPS: 52°29’08”N 16°51’10”E

Typ obiektu: Pierwotnie kościół rzymskokatolicki. Obecnie bez zmian.

Status: obiekt tymczasowy (pełni rolę kościoła podczas realizacji murowanej świątyni).

Data budowy: brak danych.

Data przebudowy / rozbudowy: brak danych.

Data renowacji / restauracji / remontu: brak danych.

Data konsekracji: brak danych.

Fundator: brak danych.

Architekt: brak danych.

Budowniczy / cieśla: brak danych.

Historia: brak danych.

Konstrukcja: prefabrykaty drewniane.

Opis: Obiekt tymczasowy pełniący rolę kościoła w trakcie prowadzenia robót budowlanych przy wznoszonej murowanej świątyni. Do budowy użyto najprawdopodobniej prefabrykatów drewnianych. Rolę fundamentu punktowo pełnią ułożone na powierzchni gruntu bloczki betonowe. Ściany zaizolowane i wykończone od zewnątrz tynkiem. Obiekt rozplanowany na rzucie prostokąta, przykryty niezbyt stromym dachem dwuspadowym ze skromnym okapem. Wejście w ścianie szczytowej od strony południowo-zachodniej. Niewielkie okna na pozostałych elewacjach. Wejście do zakrystii w elewacji północno-zachodniej. Na kalenicy, nad wejściem wieżyczka przykryta spadzistym dachem namiotowym zakończona krzyżem.

Wnętrze i wyposażenie: brak danych.

Otoczenie: W bezpośrednim sąsiedztwie, w głębi nieruchomości, prowadzona jest budowa murowanej świątyni. Teren opłotowany. Szata roślinna ogranicza się do niewielkich drzew i krzewów. Większe drzewa (robinie akacjowe) wzdłuż ul. Złotnickiej.

Obiekt zabytkowy: nie.

Mapy: Atlas Copernicus 1:200.000 – 113.A3; Atlas Kompas 1:200.000 – 67.G4; Atlas ExprressMap 1:200.000 – 66.A4; Atlas Cartomedia 1:75.000 – 54.Ra/Sa27

Mapy archiwalne:

P39 S24 A (alt. 3924 A) POZNAN PÓŁNOC (1:25 000 WIG - Mapa Szczegółowa Polski /1929 – 1939/)

3567 (alt. 1929) Posen (Nord) (1:25 000 Topographische Karte (Messtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 – 1945/)

39-24-A POZNAN PÓŁNOC (1:25 000 Bodenschäzungskarte - w cięciu WIG25 /1940 – 1944/)

3567 Posen (Nord) (1:25 000 Bildplan / Bildskizze - niemieckie fotomapy w cięciu TK25 /1939 - 1944/)

Dawne oraz obcojęzyczne nazwy miejscowości na archiwalnych mapach: brak danych.

Literatura: brak danych.

Zdjęcia wykonano w dniu 14 maja 2013 r.

Wykorzystano fragment archiwalnej, niedatowanej mapy o godle 3567_Posen_(Nord) za zgodą serwisu internetowego MAPSTER.

Obra - drewniany kościół pw. św. Walentego

województwo wielkopolskie

powiat wolsztyński

gmina Wolsztyn

Adres: ul. Szopińskiego, 64-211 Obra

archidiecezja poznańska

dekanat wolsztyński

parafia pw. św. Jakuba Większego Apostoła (Obra, ul. Szkolna 12).

GPS: 52º 4' 29"N 16º 2' 42"E.

Typ obiektu: Pierwotnie kościół rzymsko-katolicki pw. św. Walentego. Podczas okupacji niemieckiej użytkowany jako magazyn butów⁴⁾. Obecnie kościół rzymsko-katolicki pw. św. Walentego.

Status: kościół pomocniczy (cmentarny)^1), przejściowo w latach 1769-1836 kościół parafialny dla Polaków⁴⁾.

Data budowy: 1710r.¹⁾

Data przebudowy / rozbudowy: brak danych.

Data renowacji / restauracji / remontu: 1773, 1869-70, 1964-67, 2000-01³⁾, 2002.

Data konsekracji: brak danych.

Fundator: przeor cystersów Mateusz Wichrowski¹⁾.

Architekt: brak danych.

Budowniczy / cieśla: brak danych.

Historia:

Pierwszy kościół pw. św. Walentego biskupa i męczennika został wybudowany z cegły w 1171r. Jako prywatna kaplica zamkowa Sandywojów⁴⁾. Budowla przetrwała do roku 1579 kiedy to zawaliła się w wyniku braku konserwacji. Niedługo po rozebraniu murowanych pozostałości opat Jakub buduje w tym miejscu kościół drewniany (modrzewiowy)⁴⁾. Z tej budowli zachowały się, oprócz obrazu św. Walentego (malowanego na modrzewiowej desce), elementy zrębu⁴⁾, które posłużyły do wzniesienia ścian obecnego kościoła pochodzącego z 1710r.¹⁾ lub 1719r.^{2) 3)} Zbudowany staraniem przeora cystersów Mateusza Wichrowskiego. Kasata zakonu cystersów w 1836r. łączy się z licytacją kościoła, który zostaje zakupiony przez hr. Mielęcką⁴⁾ i od tej pory pełni rolę kościoła pomocniczego. Kościół był wielokrotnie restaurowany. W roku 1773r. wykonano nową polichromię. Kolejna restauracja była przeprowadzona w latach 1869-70. W latach 1964-66³⁾ pod kuratelą wojewódzkiego konserwatora zabytków dokonano konserwacji wnętrza i wyposażenia, przeprowadzonej przez artystkę plastyka Wandę Skuza. Wg innych źródeł w/w konserwacja miała miejsce w latach 1965-67⁴⁾, kiedy to przywrócono pierwotny ludowy charakter polichromii wnętrza. Natomiast w roku 1964⁴⁾ odnowiono kościół z zewnątrz dzięki staraniom ojca Władysława Sypniewskiego OMI⁴⁾. Następnie w latach 2000-01 przeprowadzono kolejną konserwację a właściwie kapitalny remont świątyni dzięki staraniom o. Lucjana Osieckiego OMI⁴⁾ i parafian a w roku 2002 dokonano konserwacji ołtarza głównego²⁾.

Konstrukcja: zrębowa.

Opis:

Kościół drewniany, konstrukcji zrębowej. Orientowany. Salowy, prezbiterium nie wyodrębnione z nawy, zamknięty trójbocznie. Bazę stanowi tynkowana podmurówka. Z boku nawy zakrystia (po stronie północnej). Dach jednokalenicowy, kryty gontem (wcześniej zapewne dachówką³⁾). Okna zabezpieczone ozdobnymi kratami. Wieża czworoboczna od frontu, niższa od nawy, konstrukcji słupowej z kruchtą w przyziemiu, wejście w ścianie bocznej od północy. Ściany oszalowane zakończone gzymsem (okapem), drugi delikatny gzyms w połowie wysokości. Wieża zwieńczona dużym baniastym, blaszanym, barokowym hełmem z ośmioboczną latarnią, na której umieszczono gałkę i krzyż. Na kalenicy na prezbiterium kur blaszany z krzyżem.

Wnętrze i wyposażenie:

Wewnątrz strop płaski wspólny dla nawy i prezbiterium. Chór muzyczny wsparty na słupach z organami z przeł. XVIII i XIX w. Skromna polichromia. Rokokowe wyposażenie wnętrza z 3 ćw. XVIII w.: ołtarz główny, dwa ołtarze boczne, ambona i cynowa lampka wieczna²⁾ a także dwa konfesjonały³⁾ wszystko z ok. 1773 r. Późnogotyckie rzeźby z ok. 1470 i 1500r.³⁾

Otoczenie:

Ogrodzenie murowane, niewysoki tynkowany mur zakończony daszkiem z dachówek. Główna brama, od strony południowej, barokowa z k. XVIII w. trójdzielna z bramą pośrodku i furtami po bokach. Część środkowa wyniesiona i zwieńczona balustradą ze słupkami, sekcje boczne zakończone wolutami. Trzy krzyże stalowe na szczycie. Konstrukcja murowana, tynkowana i malowana na biało, skrzydła stalowe kute. Brama pomocnicza po stronie zachodniej prosta, ażurowa, stalowa. Grota loretańska. Na terenie kościoła zieleń w postaci trawników i drzewostan, na który składają się między innymi lipy, brzozy i świerki.

Obiekt zabytkowy: Decyzja nr 185/Wlkp/A z dnia 19 lutego1970r.

Mapy: Atlas Copernicus 1:200.000 – 112.C1; Atlas Kompas 1:200.000 – 82.B2; Atlas ExpressMap 1:200.000 – 82.C2; Atlas Cartomedia 1:75.000 – 83.Ia/Ja35.

Mapy archiwalne:

P40 S22 E (alt. 4022 E) WOLSZTYN (1:25 000 WIG - Mapa Szczegółowa Polski /1929 – 1939/)

P40 S22 H (alt. 4022 H) OBRA (1:25 000 WIG - Mapa Szczegółowa Polski /1929 – 1939/)

3962 (alt. 2194) Kiebel (1:25 000 Topographische Karte (Messtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870 – 1945/)

3962 (alt. 2194) Kiebel (1:25 000 AMS M841 Germany [east], M851 Poland, M852 East Prussia)

Dawne oraz obcojęzyczne nazwy miejscowości na archiwalnych mapach: brak danych.

Literatura:

1) Wielkopolskie Kościoły Drewniane; Ryszard Brykowski; Księgarnia Św. Wojciecha; Poznań 2001; str. 162.

2) Drewniane Kościoły w Wielkopolsce; Piotr Maluśkiewicz; Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury; Poznań 2004; str. 176.

3) http://www.kosciolydrewniane.pl/

4) http://www.obraparafia.oblaci.pl/index.php/koscioly-i-kaplice/kosciol-pw-sw-walentego

5) Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom VII, str. 345.

6) Słownik Krajoznawczy Wielkopolski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Poznań 1992, Komitet redakcyjny: Paweł Anders, Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz. Rozszerzone wydanie: Wielkopolska – Słownik Krajoznawczy, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2002

Zdjęcia wykonano dnia 9 czerwca 2013r.

Wykorzystano fragment mapy archiwalnej o godle: z roku za zgodą serwisu internetowego MAPSTER.