województwo
wielkopolskie,
powiat leszczyński,
Gmina miejsko-wiejska Osieczna,
adres: 64-113
Świerczyna 41
archidiecezja poznańska,
dekanat krzywiński,
parafia in situ
GPS: 51°55′19″N 16°45′36″E
A. Kościół pw. św. Łukasza Ewangelisty
Typ obiektu: Pierwotnie kościół obrządku rzymskokatolickiego. Obecnie bez zmian.
Status: kościół parafialny.
Data budowy: 3 ćw. XVII w.
Data przebudowy / rozbudowy: 1853 r., 1929-30 r.
Data renowacji / restauracji / remontu: 1737 r., 1965-66
r., 1989 r.
Data konsekracji: 1675 r (sufragan Maciej Kurski).
Fundator: Wojciech Skarbek-Malczewski - kasztelan lądzki,
właściciel wsi i Jan Daleszyński - ziemianin poznański, pisarz (budowa
kościoła) oraz Jan Modlibowski (rozbudowa o kaplicę XVII w.) oraz Stanisław
Skarbek-Malczewski (XVIII w.).
Architekt: brak danych.
Budowniczy / cieśla: brak danych.
Historia: Pierwszy kościół pw. św. Łucji zbudowany w XII
w. Obecny kościół zbudowany w 3 ćw. XVII w. z fundacji kasztelana lądzkiego
Wojciecha Skarbka-Malczewskiego i Jana Daleszyńskiego. Remontowany w 1737 r.
staraniem Stanisława Malczewskiego. W 1853 r. dobudowano murowaną kaplicę p.w.
Przemienienia Pańskiego z fundacji Jana Modlibowskiego. W latach 1929-30 dobudowano
murowaną nawę boczną i pokryto dachy blachą. W latach 1965-66 wykonano
polichromię. Restaurowany w 1989 r.
Konstrukcja: zdwojona konstrukcja ścian wtórna, zrąb
okolony od zewnątrz szkieletem3) (nawa); słupowo-ramowa (wieża).
Opis: Kościół drewniany, pierwotnie jednonawowy o konstrukcji zrębowej okolonej konstrukcją szkieletową. Orientowany. Mniejsze prezbiterium od nawy, zamknięte trójbocznie z boczną zakrystią i murowaną kaplicą. Kaplica o cechach neogotyckich, murowana, na planie pięcioboku z wieżyczką na sygnaturkę. Nawa główna otwarta na całej długości na nawę boczną. Od południa boczna murowana nawa, otynkowana, z wydzieloną w części zachodniej kruchtą. Od północy przy prezbiterium zakrystia. Od południa przy prezbiterium aneks z lożą kolatorską. Nawa i prezbiterium o równej wysokości. Wieża od frontu, konstrukcji szkieletowej, dwukondygnacyjna z górną częścią węższą z kruchtą w przyziemiu i z zegarem słonecznym. Zwieńczona hełmem blaszanym stożkowym z iglicą i krzyżem na kuli. Dach dwukalenicowy, kryty blachą z czworoboczną wieżyczką na sygnaturkę. Dach nad murowaną nawą trójspadowy o małym kącie. Zwieńczoną daszkiem namiotowym z latarnią i krzyżem z chorągiewką z datą „1731” i inicjałami fundatora „WSM”. Na dachu kaplicy i dachu nawy południowej wieżyczki zwieńczone hełmami ostrosłupowymi z krzyżami. Ściany o konstrukcji drewnianej oszalowane od zewnątrz, partie murowane otynkowane.
Wnętrze i wyposażenie: Wewnątrz współczesny strop belkowy,
płaski, z deskowym pułapem dolnym. W kaplicy sklepienie krzyżowe. Chór muzyczny
z 2 ćwierci XVIII2) wsparty na słupach z barokowym prospektem
organowym z 1 poł. XVIII4) w. i parapetem ozdobionym malowidłami olejnymi
z 9 wizerunkami świętych. Belka tęczowa z Grupą Pasyjną z ok. poł. XIX w.
Późnobarokowe: ołtarz główny i dwa boczne, ambona (z rzeźbami czterech
Ewangelistów i figurą Świętego Stanisława) i chrzcielnica (podtrzymywana przez
figurę anioła) z 1737 r. W ołtarzu głównym gotycka rzeźba Matki Boskiej z
Dzieciątkiem z ok. 2 ćwierci XV w. W kaplicy ołtarz z 1853 r. o cechach
klasycystycznych. Dwa krucyfiksy późnobarokowe. Rzeźby apostołów autorstwa
Andrzeja Majchrzaka. Ściany odeskowane od wewnątrz, ściany partii murowanych
otynkowane. Otwór tęczy zamknięty półkoliście, przecięty belką tęczową.
Otoczenie: Kościół znajduje się w otoczeniu wysokich
drzew (m.in. świerki, modrzewie i topole). Teren ogrodzony niskim drewnianym
ogrodzeniem ze sztachet na murowanych słupkach i podmurówce, tynkowanych, z szeroką
bramą i dwoma furtkami od strony południowej. Wejście na teren z placu przed
kościołem po szerokich schodach o kilku stopniach. Plebania neogotycka z k. XIX
w.
Obiekt zabytkowy: Decyzja nr 53
B. kaplica przedpogrzebowa pw. św. Marii Magdaleny
GPS: 51°55′31″N 16°45′43″E
Typ obiektu: Pierwotnie kaplica przedpogrzebowa. Obecnie bez zmian.
Status: kaplica przedpogrzebowa.
Data budowy: 2002 r.
Data przebudowy / rozbudowy: brak danych.
Data renowacji / restauracji / remontu: brak danych.
Data konsekracji: brak danych.
Fundator: brak danych.
Architekt: brak danych.
Budowniczy / cieśla: brak danych.
Konstrukcja: brak danych.
Opis: Kaplica drewniana. Salowa, bez wyodrębnionego
prezbiterium z nawy, zamknięta prostokątnie. Kruchta od frontu nawy. Dach
jednokalenicowy, kryty blachą z kwadratową wieżyczka. Zwieńczoną daszkiem
namiotowym.
Wnętrze i wyposażenie: brak danych.
Otoczenie: Kaplica zlokalizowana na czynnym cmentarzu.
C. Dzwonnica przy kaplicy
Mapy:
Atlas Copernicus 1:200.000 – 135.A2; Atlas Kompas 1:200.000 – 83.F3; Atlas
Cartomedia 1:75.000 – 101.Ra38.
Mapy
archiwalne:
4066 (alt. 2268)
Storchnest (1:25 000 Topographische
Karte (Messtischblatt));
P41 S23 (alt. A41 B23) Leszno (1:100 000 WIG - Mapa Taktyczna
Polski);
348 Lissa (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - arkusze pojedyncze);
080 Kosten - Schrimm
- Lissa - Gostingen (1:100 000 Karte des Deutschen
Reiches - Grossblatt/Einheitsblatt);
P11 Leszno (1:100 000 GSGS 4416 / AMS M641, 651, 671 Germany,
Poland, Middle Danube);
080 Kosten - Schrimm - Lissa - Gostingen (1:100
000 GSGS 4081 Germany
(Grossblatt)).
Dawne oraz obcojęzyczne nazwy miejscowości na
archiwalnych mapach: Świerczyn, Tannacker.
Źródła:
1) Wielkopolskie
Kościoły Drewniane; Ryszard Brykowski; Księgarnia Św. Wojciecha; Poznań 2001;
str. 177.
2)
Drewniane Kościoły w Wielkopolsce; Piotr Maluśkiewicz; Wojewódzka Biblioteka
Publiczna i Centrum Animacji Kultury; Poznań 2004; str. 257-59.
3)
Kościoły Drewniane o Zdwojonej Konstrukcji Ścian w Wielkopolsce; Aleksander
Jankowski; Wydawnictwo Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego; Bydgoszcz 2009;
str. 312-14.
6) Krótki
opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów,
szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej
dyecezyi poznańskiej; Józef Łukaszewicz; nakładem Księgarni Jana Konstantego
Żupańskiego; Poznań 1859; tom II; str. 29.
7) Słownik Krajoznawczy Wielkopolski, Wydawnictwo Naukowe
PWN, Warszawa – Poznań 1992, Komitet redakcyjny: Paweł Anders, Włodzimierz
Łęcki, Piotr Maluśkiewicz. Rozszerzone wydanie: Wielkopolska – Słownik
Krajoznawczy, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2002.
Zdjęcia wykonano 25 marca 2007 r.
Wykorzystano fragment mapy archiwalnej: 4066 (alt. 2268)
Storchnest (1:25 000 Topographische
Karte (Messtischblatt)) z 1940 r.; z serwisu internetowego MAPSTER.
