Świerczyna - drewniany kościół pw. św. Łukasza Ewangelisty; drewniana kaplica cmentarna pw. św. Marii Magdaleny oraz drewniana dzwonnica przy kaplicy

województwo wielkopolskie,

powiat leszczyński,

Gmina miejsko-wiejska Osieczna,

adres: 64-113 Świerczyna 41

archidiecezja poznańska,

dekanat krzywiński,

parafia in situ

GPS: 51°55′19″N 16°45′36″E

  
A. Kościół pw. św. Łukasza Ewangelisty 

Typ obiektu: Pierwotnie kościół obrządku rzymskokatolickiego. Obecnie bez zmian.

Status: kościół parafialny.

Data budowy: 3 ćw. XVII w.

Data przebudowy / rozbudowy: 1853 r., 1929-30 r.

Data renowacji / restauracji / remontu: 1737 r., 1965-66 r., 1989 r.

Data konsekracji: 1675 r (sufragan Maciej Kurski).

Fundator: Wojciech Skarbek-Malczewski - kasztelan lądzki, właściciel wsi i Jan Daleszyński - ziemianin poznański, pisarz (budowa kościoła) oraz Jan Modlibowski (rozbudowa o kaplicę XVII w.) oraz Stanisław Skarbek-Malczewski (XVIII w.).

Architekt: brak danych.

Budowniczy / cieśla: brak danych.

Historia: Pierwszy kościół pw. św. Łucji zbudowany w XII w. Obecny kościół zbudowany w 3 ćw. XVII w. z fundacji kasztelana lądzkiego Wojciecha Skarbka-Malczewskiego i Jana Daleszyńskiego. Remontowany w 1737 r. staraniem Stanisława Malczewskiego. W 1853 r. dobudowano murowaną kaplicę p.w. Przemienienia Pańskiego z fundacji Jana Modlibowskiego. W latach 1929-30 dobudowano murowaną nawę boczną i pokryto dachy blachą. W latach 1965-66 wykonano polichromię. Restaurowany w 1989 r.

Konstrukcja: zdwojona konstrukcja ścian wtórna, zrąb okolony od zewnątrz szkieletem³⁾ (nawa); słupowo-ramowa (wieża).

Opis: Kościół drewniany, pierwotnie jednonawowy o konstrukcji zrębowej okolonej konstrukcją szkieletową. Orientowany. Mniejsze prezbiterium od nawy, zamknięte trójbocznie z boczną zakrystią i murowaną kaplicą. Kaplica o cechach neogotyckich, murowana, na planie pięcioboku z wieżyczką na sygnaturkę. Nawa główna otwarta na całej długości na nawę boczną. Od południa boczna murowana nawa, otynkowana, z wydzieloną w części zachodniej kruchtą. Od północy przy prezbiterium zakrystia. Od południa przy prezbiterium aneks z lożą kolatorską. Nawa i prezbiterium o równej wysokości. Wieża od frontu, konstrukcji szkieletowej, dwukondygnacyjna z górną częścią węższą z kruchtą w przyziemiu i z zegarem słonecznym. Zwieńczona hełmem blaszanym stożkowym z iglicą i krzyżem na kuli. Dach dwukalenicowy, kryty blachą z czworoboczną wieżyczką na sygnaturkę. Dach nad murowaną nawą trójspadowy o małym kącie. Zwieńczoną daszkiem namiotowym z latarnią i krzyżem z chorągiewką z datą „1731” i inicjałami fundatora „WSM”. Na dachu kaplicy i dachu nawy południowej wieżyczki zwieńczone hełmami ostrosłupowymi z krzyżami. Ściany o konstrukcji drewnianej oszalowane od zewnątrz, partie murowane otynkowane.

Wnętrze i wyposażenie: Wewnątrz współczesny strop belkowy, płaski, z deskowym pułapem dolnym. W kaplicy sklepienie krzyżowe. Chór muzyczny z 2 ćwierci XVIII²⁾ wsparty na słupach z barokowym prospektem organowym z 1 poł. XVIII⁴⁾ w. i parapetem ozdobionym malowidłami olejnymi z 9 wizerunkami świętych. Belka tęczowa z Grupą Pasyjną z ok. poł. XIX w. Późnobarokowe: ołtarz główny i dwa boczne, ambona (z rzeźbami czterech Ewangelistów i figurą Świętego Stanisława) i chrzcielnica (podtrzymywana przez figurę anioła) z 1737 r. W ołtarzu głównym gotycka rzeźba Matki Boskiej z Dzieciątkiem z ok. 2 ćwierci XV w. W kaplicy ołtarz z 1853 r. o cechach klasycystycznych. Dwa krucyfiksy późnobarokowe. Rzeźby apostołów autorstwa Andrzeja Majchrzaka. Ściany odeskowane od wewnątrz, ściany partii murowanych otynkowane. Otwór tęczy zamknięty półkoliście, przecięty belką tęczową.

Otoczenie: Kościół znajduje się w otoczeniu wysokich drzew (m.in. świerki, modrzewie i topole). Teren ogrodzony niskim drewnianym ogrodzeniem ze sztachet na murowanych słupkach i podmurówce, tynkowanych, z szeroką bramą i dwoma furtkami od strony południowej. Wejście na teren z placu przed kościołem po szerokich schodach o kilku stopniach. Plebania neogotycka z k. XIX w.

Obiekt zabytkowy: Decyzja nr 53

B. kaplica przedpogrzebowa pw. św. Marii Magdaleny

 

  

GPS: 51°55′31″N 16°45′43″E 

Typ obiektu: Pierwotnie kaplica przedpogrzebowa. Obecnie bez zmian.

Status: kaplica przedpogrzebowa.

Data budowy: 2002 r.

Data przebudowy / rozbudowy: brak danych.

Data renowacji / restauracji / remontu: brak danych.

Data konsekracji: brak danych.

Fundator: brak danych.

Architekt: brak danych.

Budowniczy / cieśla: brak danych.

Historia: Odbudowana po pożarze kaplicy z XVIII w³⁾. Obiekt został zbudowany nad jeziorem w Osiecznej zapewne w XVIII w. i przeniesiony na obecne miejsce w 1854 r.¹⁾

Konstrukcja: brak danych.

Opis: Kaplica drewniana. Salowa, bez wyodrębnionego prezbiterium z nawy, zamknięta prostokątnie. Kruchta od frontu nawy. Dach jednokalenicowy, kryty blachą z kwadratową wieżyczka. Zwieńczoną daszkiem namiotowym.

Wnętrze i wyposażenie: brak danych.

Otoczenie: Kaplica zlokalizowana na czynnym cmentarzu.

C. Dzwonnica przy kaplicy

Mapy: Atlas Copernicus 1:200.000 – 135.A2; Atlas Kompas 1:200.000 – 83.F3; Atlas Cartomedia 1:75.000 – 101.Ra38.

Mapy archiwalne:

4066 (alt. 2268) Storchnest (1:25 000 Topographische Karte (Messtischblatt));

P41 S23 (alt. A41 B23) Leszno (1:100 000 WIG - Mapa Taktyczna Polski);

348 Lissa (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - arkusze pojedyncze);

080 Kosten - Schrimm - Lissa - Gostingen (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - Grossblatt/Einheitsblatt);

P11 Leszno (1:100 000 GSGS 4416 / AMS M641, 651, 671 Germany, Poland, Middle Danube);

080 Kosten - Schrimm - Lissa - Gostingen (1:100 000 GSGS 4081 Germany (Grossblatt)).

Dawne oraz obcojęzyczne nazwy miejscowości na archiwalnych mapach: Świerczyn, Tannacker.

Źródła:

1) Wielkopolskie Kościoły Drewniane; Ryszard Brykowski; Księgarnia Św. Wojciecha; Poznań 2001; str. 177.

2) Drewniane Kościoły w Wielkopolsce; Piotr Maluśkiewicz; Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury; Poznań 2004; str. 257-59.

3) Kościoły Drewniane o Zdwojonej Konstrukcji Ścian w Wielkopolsce; Aleksander Jankowski; Wydawnictwo Uniwersytetu im. Kazimierza Wielkiego; Bydgoszcz 2009; str. 312-14.

4) http://www.kosciolydrewniane.pl/

5) http://pl.wikipedia.org/

6) Krótki opis historyczny kościołów parochialnych, kościółków, kaplic, klasztorów, szkółek parochialnych, szpitali i innych zakładów dobroczynnych w dawnej dyecezyi poznańskiej; Józef Łukaszewicz; nakładem Księgarni Jana Konstantego Żupańskiego; Poznań 1859; tom II; str. 29.

7) Słownik Krajoznawczy Wielkopolski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa – Poznań 1992, Komitet redakcyjny: Paweł Anders, Włodzimierz Łęcki, Piotr Maluśkiewicz. Rozszerzone wydanie: Wielkopolska – Słownik Krajoznawczy, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 2002.

Zdjęcia wykonano 25 marca 2007 r.

Wykorzystano fragment mapy archiwalnej: 4066 (alt. 2268) Storchnest (1:25 000 Topographische Karte (Messtischblatt)) z 1940 r.; z serwisu internetowego MAPSTER.