Ujście - drewniany zbór / galeria

województwo wielkopolskie;

powiat pilski;

Gmina miejsko-wiejska Ujście.

Adres: Stary Rynek.

Administracja kościelna: brak danych.

GPS: 53°3’14,6″N 16°43′55,3″E.

Typ obiektu: Pierwotnie zbór obrządku ewangelickiego pw. św. Mikołaja. Obecnie galeria.

Status: obiekt nie pełni funkcji religijnych.

Data budowy: 1851-52 r.

Data przebudowy / rozbudowy: 1927-29 r.

Data renowacji / restauracji / remontu: 1996 r.

Data konsekracji: brak danych.

Fundator: brak danych.

Architekt: brak danych.

Budowniczy / cieśla: brak danych.

Historia: Obiekt wybudowany w latach 1851-52. Przebudowany w latach 1927-29. Od 1945 r. wykorzystywany jako magazyn. Remontowany od 1996 r. – planowano otwarcie muzeum rzeki Noteci^1,2). Obecnie w obiekcie funkcjonuje galeria sztuki.

Konstrukcja: szkieletowa.

Opis: Kościół konstrukcji szkieletowej (słupowo-ramowej) wypełnionej cegłą, konstrukcja widoczna, ściany nie otynkowane. Nieorientowany. Salowy, w rzucie na planie prostokąta, z małą pięcioboczną absydą na osi głównej po stronie północnej. Prezbiterium węższe od nawy, nie wyodrębnione w bryle, razem z dwoma bocznymi zakrystiami zamknięte w prostokątnym obrysie całości. Mała prostokątna, dwukondygnacyjna wieża na osi od frontu (od strony południowej) osadzona na nawie, licująca z fasadą frontową, zwieńczona okapem i czworobocznym, ostrosłupowym hełmem. Dach główny jednokalenicowy, kryty dachówką. Dach na absydzie o pięciu połaciach, kryty dachówką. Okap na wieży stosunkowo szeroki, kryty dachówką. Chełm wieży kryty blachą, zwieńczony gałką i krzyżem. Całość na podmurówce z ciosanego kamienia. W ścianach bocznych duże, trójdzielne okna o profilowanych szprosach, dekoracyjnie zwieńczone. Na wieży otwory głosowe przymknięte drewnianymi żaluzjami. Drzwi wejściowe masywne, dwuskrzydłowe. Przed wejściem kamienny podest wyniesiony powyżej terenu na dwa stopnie.

Wnętrze i wyposażenie: Wewnątrz drewniane empory przy ścianach: wschodniej, południowej i zachodniej. Strop belkowy. Ołtarz główny neogotycki, ambonowy, z poł. XIX w.¹⁾ Na ścianie zachodniej drewniana tablica z nazwiskami członków zboru poległych w I wojnie światowej²⁾.

Otoczenie: Kościół stoi pośrodku dawnego rynku w otoczeniu niskiej zabudowy tworzącej pierzeje prostokątnego, brukowanego placu. Teren kościelny nie jest ogrodzony. Przy głównym wejściu duże drzewo. W bliskim sąsiedztwie szachulcowa pastorówka z ok. XIX w.

Obiekt zabytkowy: Decyzja nr A-769 z dnia 27.11.1995 r.

Mapy: Atlas Copernicus 1:200.000 – 67.C2; Atlas Kompas 1:200.000 – 49.F4; Atlas Cartomedia 1:75.000 – 22.Qa17; Atlas ExpressMap 1:200 000 – 47.D4.

Mapy archiwalne:

P36 S23 I (alt. 3623 I) UJŚCIE (1:25 000 WIG - Mapa Szczegółowa Polski /1929-1939/)

2966 (alt. 1499) Usch (1:25 000 Topographische Karte (Messtischblatt) cz. wschodnia (Ostdeutschland) /1870- 1945/)

2966 (alt. 1499) Usch (1:25 000 AMS M841 Germany [east], M851 Poland, M852 East Prussia)

2624 III Piła (1:50 000 AMS M751, M753 Poland, M752 East Prussia)

P36 S23 (alt. A36 B23) Ujście i Piła (Schneidemühl) (1:100 000 WIG - Mapa Taktyczna Polski /1924-1939/)

222 Schneidemühl (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches (Generalstabskarte) - arkusze pojedyncze /1870-1944/)

055 Schneidemühl (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - Grossblatt/Einheitsblatt - arkusze zbiorcze KDR100 /1921-1945/)

15 Umgebung v. Dt. Krone u. Schneidemuhl (1:100 000 Karte des Deutschen Reiches - Umgebungskarten /1900-1945/)

M11 Schneidemühl (1:100 000 GSGS 4416 / AMS M641, 651, 671 Germany, Poland, Middle Danube)

Dawne oraz obcojęzyczne nazwy miejscowości na archiwalnych mapach: Usch.

Źródła:

1) Drewniane Kościoły w Wielkopolsce; Piotr Maluśkiewicz; Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury; Poznań 2004; str. 267.

2) http://www.kosciolydrewniane.pl/

3) http://pl.wikipedia.org/

Zdjęcia wykonano 6 czerwca 2007 r.

Wykorzystano fragment mapy archiwalnej:
P36 S23 I (alt. 3623 I) UJŚCIE (1:25 000 WIG - Mapa Szczegółowa Polski /1929-1939/)

z serwisu internetowego MAPSTER